Om- en bijscholing als oplossing voor personeelstekorten
De overheid staat momenteel voor enorme uitdagingen. We bevinden ons in een tijdsgewricht wat bepaald wordt door verschillende crises. Klimaat en stikstof houden de economische vooruitgang in hun greep en de overheid moet snel grote stappen maken om de natuur te redden en toch de economie niet helemaal te blokkeren. De oorlog in Oekraïne drukt ons met de neus op de feiten dat we voor onze olie en gas teveel van het buitenland afhankelijk zijn. De energieprijzen gaan door het dak en de bijbehorende inflatie brengt veel Belgen in grote en acute financiële problemen. Zij kunnen hun rekeningen steeds moeilijker betalen. Er dreigt een voedselgebrek voor de mensen die zich normaal gesproken met Russisch of Oekraïens graan en olie voeden. Afrikanen zijn de grote gedupeerden. Hieruit volgt een vluchtelingenstroom die om oplossingen vraagt. Vluchten voor een oorlog of voor honger is heftig en een groot probleem voor Europese landen om hier goed mee om te gaan. En last but not least zitten we midden in een gebrek aan werknemers in zowat elke sector. Er zijn veel meer vacatures dan werkzoekenden. Eén op de vijf Vlamingen is 65-plusser en verlaat dus de arbeidsmarkt. Terwijl er niet even zoveel nieuwe mensen tot de arbeidsmarkt toetreden. Zoveel jongeren zijn er gewoonweg niet. Het werk zal toch gedaan moeten worden en de kosten zullen door steeds minder werkenden gedragen moeten worden.
Tijd voor een impuls voor de arbeidsmarkt?
Elke demograaf weet een voorspelling te halen uit de grafieken van de leeftijdsopbouw van onze bevolking. En daarmee ook onze beroepsbevolking. Is een en ander nog in balans? Het aandeel van de gepensioneerden in onze bevolking zal in 2040 oplopen tot bijna 26%. In dat jaar zullen er voor elke 65-plusser slechts twee werkenden zijn. Hebben we in de komende tijd voldoende mensen om al het werk gedaan te krijgen? Nog nooit waren de tekorten op de arbeidsmarkt zo groot en weinig hoopvol voor de toekomst. Eenvoudige banen waarvoor gewoon handwerk nodig is. Van leraren tot verpleegkundigen, bouwvakkers en schoonmakers. De cruciale beroepen. Ze hebben één gemeenschappelijke deler: te laag gewaardeerd en betaald zodat steeds minder mensen dit belangrijke werk willen doen. Maar onze kinderen onderwijzen, onze zieken verzorgen en onze huizen en kantoren schoonhouden blijven banen die als smeerolie tussen de raderen van de samenleving fungeren. Onmisbaar en vaak ondergewaardeerd. Ongekend hoge looneisen en de roep om betere waardering van dit werk steken de kop op. Stakingen zijn het gevolg. Is hier een inhaalslag gaande? Wordt het niet eens tijd dat er een groter plan komt? Om verlichting op de arbeidsmarkt te krijgen. Om- en bijscholing van het bestaande personeelsbestand zou verlichting kunnen brengen. Want teveel mensen werken onder grote druk omdat veel werk met te weinig personeel en binnen te weinig tijd af moet. Een hoog ziekteverzuim is het gevolg. Tel daarbij de nodige ziektemeldingen vanwege ons corona beleid op, en de (vicieuze) cirkel is rond.
Mismatch tussen banen en mensen
Een samenwerking tussen de werkgevers, werknemers en het ministerie zou een eerste stap kunnen zijn. Hoe kunnen we deeltijdwerkers stimuleren om meer uren te draaien? En mensen die al voor langere tijd werkloos thuis zitten, moeten we aan een baan helpen. De werkzoekenden gericht opleiden en scholen voor de banen die er zijn zou de arbeidsmarkt al beter in balans brengen. Dat kan al op bedrijfsniveau. Veel organisaties bieden intern mooie kansen tot omscholing en bijscholing. Gewoon opleidingen binnen het eigen bedrijf, zodat er betere afstemming van vraag en aanbod aan goed personeel en het beschikbare werk is. Zo zouden werkenden en aanstaande personeelsleden beter opgewassen zijn tegen hun taak. Betere roosters voor de werkenden, zodat ze thuis en werk beter op elkaar kunnen afstemmen en werk en privé makkelijker kunnen combineren. Dit kan mensen over de streep trekken en mee te gaan doen in het arbeidsproces. Alle beetjes helpen. Dan kunnen zij aan de slag in de landbouw, schoonmaak, transport en logistiek. Niemand heeft voor dit complexe probleem een pasklare oplossing. Dingen kosten tijd en geld. Bovendien geldt ook hier; voor een ingewikkeld probleem bestaan er zelden eenvoudige oplossingen.
Economisch mindere tijden op komst?
Al met al geen rooskleurig vooruitzicht voor de nabije toekomst. Onze jongeren leven in een wereld waarin er volop werk is. Dat geeft hen kansen. Maar anderzijds ziet hun wereld er niet florissant uit. De druk op deze generatie is hoog. Klimaatproblemen en hun ongemakkelijke oplossingen gaan zich steeds meer laten zien. En met een oorlog, waarvan niemand weet hoe die gaat aflopen, staat hun leven bol van de onzekerheden. Het lijkt onvermijdelijk dat we op een tijd van economische teruggang moeten voorbereiden. Als er een recessie komt zal het probleem van de overspannen arbeidsmarkt naar de achtergrond verdwijnen. Nu nog een oplossing voor al die andere crises.